Een route langs Waalse brouwerijen

Bekend en onbekend bier in de Belgische provincies Luik, Namen en Luxemburg

Bier maakt deel uit van het dagelijks leven in België, wordt bij de maaltijd gedronken en is de belangrijkste ‘sociale’ drank. Niet voor niets staat de Belgische biercultuur op de UNESCO-lijst van ‘immaterieel cultureel erfgoed’. In de horeca wordt in principe elk bier geserveerd in het specifieke glas van dat merk. Het aantal brouwerijen is relatief niet eens zo groot maar de verscheidenheid van soorten is enorm. Tijdens een prettige roadtrip door het mooie Wallonië bezoeken we een paar bekende namen en worden we verrast door de charme van enkele kleine brouwerijen.

Hoe mooi de Ardennen zijn is in Nederland welbekend. En in de omgeving van Dinant, aan de Maas en bij de Lesse, vind je ook wel Nederlanders. Minder bekend is de Gaume, de landelijke streek ten zuiden van de Ardennen; het trappistenklooster van Orval ligt hier. Trappistenbier komen we dus tegen, ander kloosterbier en lokale brouwers van wat wij in Nederland speciaal bier noemen. Het aandeel van deze bieren stijgt in België, maar pils is met bijna 70 procent nog altijd de koning van de biermarkt, met Jupiler als grootste merk.

Klooster Val-Dieu in het Land van Herve

Voor de eerste stop – in de Voerstreek, net over de grens Nederland-België – komen we terecht op de mooi aangelegde Camping Natuurlijk Limburg, uitzichtrijk gelegen en sfeervol aangelegd. In de taverne, met terras, zijn enkele streekbieren verkrijgbaar en maaltijden. De verleiding is groot om hier een paar dagen te blijven en prachtige wandelingen te maken in de grensstreek. Maar ons programma meldt: Abbaye du Val-Dieu. De volgende ochtend rijden we via het nostalgieverwekkende marktstadje Aubel naar het acht eeuwen oude klooster. Het grote complex van klooster, landhuis, park en brouwerij is omgeven door rustgevend groen. Op de binnenplaats van het klooster is een groot terras. De winkel verkoopt de biertjes en ook kazen, streekproducten. Alles is hier goed verzorgd en mooi gerenoveerd. Er zijn vijf fietsroutes uitgezet op basis van knooppunten, 15-32 km. Het mooie 19e-eeuwse park telt opmerkelijke bomen. Met een gids kun je het klooster en de brouwerij bekijken; na afloop krijg je twee biertjes te proeven.

Malmedy en Brasserie de Bellevaux

Langs het industriestadje Verviers gaan we richting Malmedy. Een iets langere route loopt over de Hoge Venen, een wat desolaat landschap op hoogte. De kern van het eenvoudige toeristenstadje ligt wel mooi; achter de grote basiliek rijzen de beboste hellingen op. In een groen gehuchtje aan de zuidkant ligt de rustieke Brasserie de Bellevaux; daar wordt met Ardens bronwater blond, bruin, triple en witbier (blanche) gebrouwen. Tegenover de brouwschuur ligt het proeflokaal met terras. Dit najaar worden, na anderhalf coronajaar, korte rondleidingen weer opgepakt. De brouwer heeft zelf wandelroutes uitgezet van 1,5 tot 7 km lengte.

Lupulus groeide uit tot een streekbier

We gaan zuidwaarts naar Gouvy. De mede-oprichter van La Chouffe begon in 2004 brouwerij Les 3 Fourquets, bedoeld om het naastgelegen restaurant van bier te voorzien. Nadat het bier Lupulus was ontworpen kreeg de brouwerij een eigen leven. Lupulusbier is in de wijde omgeving verkrijgbaar. De sfeervolle locatie is een oude boerenhoeve midden in Gouvy, niet ver van de grens met Luxemburg. Het restaurant is er nog en is in het weekend open. Erachter ligt de nieuwe brouwerij, met de Lupulus Bar als proeflokaal. De naam verwijst zowel naar de wolf, die vroeger veel voorkwam in de Ardense bossen, als naar de Latijnse naam voor hop: humulus lupulus.

Iets ten zuiden van Gouvy strijken we neer op Camping Lac de Chérapont, een uitgestrekte verzameling uitgedijde stacaravans van respectabele leeftijd (oude meuk). Maar … er is een aardig veld voor passanten, mooi gelegen bij het meer. Het niet eens nostalgisch aandoende sanitair hebben we gelaten voor wat het is. In het hoogseizoen is het restaurant open.

Jazz en blues en bier

Iets ten westen van Gouvy ligt het gehucht Sterpigny. Links van de weg tref je een gewezen boerderij die zich ‘de tempel van de jazz en de blues’ noemt. Feit is dat er met regelmaat interessante concerten op het programma staan. En dan is er ongefilterd bier uit de eigen brouwerij verkrijgbaar, op dit moment een amber en een rood bier. Na ruim een jaar stilte is hier het tweede weekend van augustus het 41e Gouvy Jazz & Blues Festival gehouden. Met de gratis camping (helaas niet door ons beproefd – zie de site) ervaar je de ‘symbiose van rust en kwaliteitsmuziek’.

Een prettige maar straffe kabouter

De kern van het gehucht Achouffe, niet ver van het toeristendorp Houffalize, lijkt te worden gevormd door de brouwerij van La Chouffe, een ook in Nederland populair blond bier met 8 procent alcohol (er is een variant met 6 procent). In de omgeving wijzen kabouterborden de weg. Ook bij de brouwerij is alles goed georganiseerd met een winkel, restaurants en een parkje met vijver – een welhaast idyllisch geheel. La Chouffe werd voor het eerst gebrouwen in 1982; sinds 2006 maakt Brasserie d’Achouffe deel uit van het Antwerpse familiebedrijf Duvel Moortgat, dat ook Vedett, Duvel, De Koninck en Liefmans maakt.

Kleine en grote namen in Pays de Gaume

Aan de oostrand van het niet onaardige streekcentrum Florenville, tegenover de Intermarché, ligt de schuur met kantoor en winkeltje van Brasserie Sainte-Hélène. Het is hier verre van idyllisch; puur functioneel, tikje aftands wel, en aan een drukke uitvalsweg. Op de woensdag dat wij langsreden was de boel gesloten. Niettemin worden hier mooie, hippe biertjes gebrouwen; de flesjes zijn herkenbaar aan de vrouwenafbeeldingen op het etiket (Belgische striptekenaars zijn vaker betrokken bij de Belgische speciaalbieren). De bieren van Sainte-Hélène worden met regelmaat geanalyseerd in het lab van de nabije kloosterbrouwerij Orval.

Over trappistenbieren schreven we eerder (okt. 2018). Een bezoek aan het mooi gelegen klooster van Orval raden we zeker aan. Een paar honderd meter vóór het klooster ligt Café à l’Ange Gardien (dag. 10-21 uur), daar kun je de welhaast goddelijke trappist (amber, 6,2%) proeven.

We eten ’s avonds op het terras van Camping Les Cabrettes, een paar km buiten Florenville, aan de Semois (kanovaren!). Diverse bieren uit de streek worden hier met liefde geserveerd.

Naar het land van de Maas

Onze volgende brouwerij ligt in het zuidwesten van de provincie Namen. Laat je de navigatie de route bepalen dan is het een rit van circa anderhalf uur, langs de Franse stad Charleville-Mézieres. Aantrekkelijker qua landschap is de route langs de Semois, in Frankrijk wordt dat Semoy, en de Maas; dan ga je over kleine, slingerende wegen en dat vraagt ruim meer tijd. In het veengebied (fagne) rond Mariembourg gaan we naar de grote uitspanning Brasserie des Fagnes. Het is er gemoedelijk en eenvoudig plus degelijk, gutbürgerlich zou een Duitser zeggen. Binnen is zowel de moderne brouwerij als ook oude brouwapparatuur te zien. Een half uurtje hiervandaan ligt overigens het klooster van Chimay waar een fameus trappistenbier wordt gebrouwen. Je kunt het proeven en kopen in de Espace Chimay.

In een dorpje ten zuiden van Dinant staat een brouwerij waarover we veel goeds hadden gehoord. De navigatie leidt ons over prachtige weggetjes en wegen die langs de Franse grens scheren naar Falmignoul. Brasserie Caracole is daar niet te missen. Over een trapje kom je binnen en sta je bij de moutpan; de ambachtelijkheid spat ervan af. Als je naar achteren loopt, bereik je het bijzonder sfeervolle proeflokaal dat met zijn gewelfde plafond wel iets weg heeft van een kapel. Caracole is Spaans voor ‘slak’, de bijnaam van de Namurois. Het witbier Troublette en de blonde Fameuse smaken ons goed. De triple Saxo, een ode aan saxofoonuitvinder Alphonse Sax uit Dinant, moeten we voor een volgende keer bewaren. Alle biertjes zijn hier ook te koop natuurlijk.

Dinant met zijn steile Maasoevers en gezellige boulevard is zeker een bezoek waard.

Du Bocq en Maredsous

De nacht brengen we door bij het ruisende riviertje de Bocq. Op Camping Domaine du Bocq, na overname in 2020 weer springlevend, is er een groot aantal plaatsen direct aan het water, erg mooi. Hier wordt veel aan buitensport gedaan zoals rotsklimmen, abseilen, via ferrata, handboogschieten en survival; er is een prachtig touwparcours. Als je van het riviertje weer omhoog gaat, naar het plateau, kom je in Purnode. Centraal ligt het sfeervolle, oude gebouw van Brasserie du Bocq. Bekend biertje van dit ambachtelijke huis is de Blanche de Namur. Verder worden hier blond, bruin, amber en triple gebrouwen, getypeerd door het rijkelijke gebruik van kruiden als koriander, gember, vanille, anijs en munt. Het brouwen begon hier in 1858. In 2015 werd de brouwerij eigendom van de Kempische familie die Corsendonck bezit; dat bier wordt ook hier gebrouwen.

Twintig minuten naar het westen, aan de andere kant van het diep uitgesleten Maasdal, ligt het klooster Maredsous. Op weg daarheen zien we het voormalige station van Falaën, nu een concentratie van horeca. Op een deel van de oude spoorlijn kun je ‘railbiken’. In de buurt ligt het mooie dorpje Sosoye. Maredsous bier geniet bekendheid in heel België. Het kloostercomplex is erg groot; bezoekerscentrum Saint-Joseph heeft een zelfbedieningsrestaurant en -café en enorme terrassen in een parkachtige omgeving. De bieren blond, bruin en tripel worden in ‘de echte benedictijnentraditie’ gebrouwen, zij het niet hier maar bij Duvel Moortgat in Antwerpen. Met de Maredsouskaas worden lekkere kroketten gemaakt. Er is ook een boekhandel annex souvenirwinkel.

In de buurt van Rochefort

Bij het horen van de naam Rochefort loopt de liefhebber van trappistenbier het water in de mond. Het bier is ook van uitmuntende kwaliteit, alleen … er is hier niets te zien. Het klooster met brouwerij, een paar km buiten het dorp, is hermetisch gesloten voor bezoekers, op het portaal van de kerk na dan. En ook in het wat verlopen doch mooi gelegen toeristendorp lijkt het grote bier een kleine rol te spelen.

Kleinschalig en persoonlijk is het wel in Eprave, 6 km ten westen van Rochefort. Idyllisch aan de Lesse ligt de brouwerij met een winkel en een terras. De coöperatie, een vriendenclub, zet sinds 2010 een eerdere brouwerij voort, zonder winstoogmerk en met biologisch gekweekte ingrediënten uit de regio. Op het sympathieke terrasje kun je drie van hun bieren proeven voor
€ 4. De blonde Chinette, de amber Cambrée en de triple Esprit smaakten ons uitstekend.

De gemeentelijke camping van Rochefort is netjes, beetje kraak nog smaak, adequaat. Ruime plaatsen, goed sanitair en dicht bij het centrum.

Manhay en Aywaille

In het rustige boerendorpje Oster midden in de Ardennen staat, op een kruising, de Brasserie d’Oster. De voormalige boerderij werd in 2014 omgebouwd tot microbrouwerij. Liefhebbers maken hier hergistende bieren, zoals ze zelf zeggen ‘met respect voor de ingrediënten’. In het 2e weekend van juli, als ook een hardloopwedstrijd plaatsvindt, schuiven dorpsbewoners en passanten aan lange tafels aan.

Brasserie Elfique in Aywaille heeft het goed voor elkaar. Vorig jaar verhuisde de brouwerij naar een gerestaureerd industrieel gebouw op een aardige plek aan de Amblève, met een eigen ‘elfeneiland’. Proeven kun je de pils, amber, triple, blond en IPA in de ‘berghut’ op het terrein. Voor € 8 krijg je zeven glaasjes van 10 cl – bij ons kwamen de pils en de blonde triple er als lekkerste uit.

De laatste nacht zetten we de Hymer Tramp S direct aan de Amblève op Camping Dieupart, een ssort kasteelcamping, met een norse receptie. Een paar dagen later zou de camping overstromen.

Beter dan water?

Dat in de middeleeuwen bier werd gedronken omdat het drinken water infectieziekten kon veroorzaken, is een mooi verhaal, maar toch een fabel. Uit later onderzoek bleek dat zuiver drinkwater toch wel voorhanden was, zeker buiten de steden. Een belangrijke reden om bier te drinken was ­status; armen konden bier niet betalen, zij dronken alleen water.

Reisgenoot: Hymer Tramp S 585

Vorig jaar bracht Hymer de halfintegraal Tramp uit op basis van de Mercedes Sprinter, drie indelingen van 7,39 m lang. Dit jaar komt er een kortere versie bij met twee bedden in de lengterichting, uitbreidbaar tot één groot bed (optie). De lengte van 7,09 m zorgt voor een kortere oversteek achter de achteras. De Mercedes biedt een betere zitpositie ten opzichte van de voorruit dan de Ducato. Met talloze opties en rij-assistenten is er een fantastische reiswagen van te maken. Onze testcamper beschikte bijvoorbeeld over de 170 pk motor, 9-trapsautomaat, het 10,25” MBUX mediasysteem en adaptieve cruise control (Distronic Plus, remt zachtjes af als je een voorligger nadert). De bedden liggen prima, de ruimte in de keuken is zeker toereikend, de zithoek met vijf plaatsen lekker ruim en de garage is supergroot. Ons gemiddeld verbruik over 1036 km was 10,7 l per 100 km (1 op 9,3). De basisprijs rond € 84.000 (nog niet exact bekend toen wij dit schreven) mag redelijk heten voor een combinatie Hymer-Mercedes. Met de opties komt onze uitvoering iets boven een ton.

Brouwerijen en campings – praktisch

1 Voeren, Camping Natuurlijk Limburg

Abbaye du Val-Dieu, Val-Dieu 227, Aubel. Winkel dag. open
10-18 uur. Rondleiding 2 uur, € 12, online reserveren. Park ­dagelijks open van 8 uur tot zonsondergang, gratis.

Brasserie de Bellevaux, Rue de la Foncenale 1, Malmedy.
Open: za en zo 11-18 uur. Rondleidingen 30 minuten, incl. 1 biertje, € 7; afspreken via info@brasseriebellevaux.be.

Lupulus, Courtil 50, Gouvy. Open: in elk geval za en zo, ­mogelijk ook wo-vr. Een rondleiding (in het Nederlands is ­mogelijk) duurt ruim een half uur en kost € 10, reserveren op www.lupulus.be.

2 Gouvy, Camping Lac de Chérapont

Ferme de la Madelonne, Sterpigny 4, Gouvy. Open als er wordt gemusiceerd. In de jazztempel was er voor deze zomer rood en amber gebrouwen. Bij andere gelegenheden weer andere ­soorten, zoals bij het festival ‘Bière blanche et musique noire’.

Brasserie d’Achouffe, Achouffe 32, Wibrin. Winkel en taverne dag. open 9-17 uur. Een rondleiding kun je boeken op de website, 1,5 uur, € 12. ­Vragen in de shop of je nog met een groep meekan is ook ­mogelijk. In augustus is er een weekend ‘La Grande Choufferie’: bier, eten en kabouterlol (kratklimmen bijvoorbeeld).

Brasserie Sainte-Hélène, Rue d’Arlon 17A, Florenville (tegenover supermarkt ­Intermarché).

Brasserie d’Orval, Orval 2, Florenville.

3 Florenville, Camping les Cabrettes

Brasserie des Fagnes, Route de Nismes 26, Mariembourg
(Couvin). Open: in juli en aug dag. 11-21, za, zo 10-23 uur, andere maanden ma gesloten. Linker parkeerplaats kan gratis als camperplaats worden gebruikt. Speeltuin.

Espace Chimay, Rue du Poteaupré 5, Bourlers (1,4 km van de abdij Notre-Dame de Scourmont, kerk en tuin toegankelijk, brouwerij niet).

Caracole, Côte Marie-Thérèse 86, Falmignoul (Dinant)

4 Purnode, Camping Domaine du Bocq

Brasserie du Bocq, Rue de la Brasserie 4, Purnode. Open: alle activiteiten zijn wegens corona tot nader order geannuleerd.

Abdij van Maredsous, rue de Maredsous 11, Denée. Café open: in ‘covidtijd’ dag. 11-18, za, zo 10-19 uur. Rondleidingen in het klooster en het Kleine Museum van Kaas tijdelijk opgeschort, zie de website.

Rochefort, klooster met brouwerij niet toegankelijk.

Brasserie de la Lesse, rue du Treux 4, Rochefort. Open: (in de zomer) bar-terras ma-vr 14-22, za, zo 11-22 uur, winkel idem maar ma-vr vanaf 9 uur.

5 Rochefort, Camping Les Roches

Brasserie d’Oster, rue de la Clisore 1, Oster (Manhay). Open: do-za 14-18 uur.

Brasserie Elfique, Raborive 2, Aywaille. Open: do 16-23, vr-zo 12-23 uur. Rondleiding op aanvraag.

6 Domaine Château de Dieupart

De route in België die wij reden, van Val-Dieu tot Aywaille, was ruim 600 km.