Le Marche: 'Nederlands' hart van Italië

Tussen Renaissancepracht en strandvermaak

De midden-Italiaanse regio Le Marche kan zich verheugen in een behoorlijke populariteit onder Nederlandse bezoekers, onder wie een groeiend aantal camperaars. Ook hebben zich de afgelopen vijftien jaar behoorlijk wat Nederlanders definitief in Le Marche gevestigd, vaak om daar een B&B of een camping te beginnen. De regio, die qua bekendheid lange tijd werd overschaduwd door buurregio’s Toscane en Umbrië, heeft zowel aan cultuur als aan natuur het een en ander te bieden.

Een herinnering. Mijn eerste kennismaking met Le Marche gaat terug tot het midden van de jaren 80, toen ik het stadje Urbino bezocht. Het had mijn aandacht getrokken door een schilderij van Piero della Francesca in de Galleria degli Uffizi in Florence: een dubbelportret waarop – heel ongebruikelijk en profil – de hertog en hertogin van Urbino, Federico da Montefeltro en Battista Sforza, staan afgebeeld. Ik was nieuwsgierig geworden omdat ik had gelezen dat het hertogelijke paleis iets bijzonders moest zijn. Bovendien wist ik dat Urbino de geboorteplaats is van de grote schilder Rafaël, die op het hoogtepunt van de renaissance vooral triomfen vierde in het Vaticaan.

De Marken

Marche (dat je uitspreekt als ‘Marke’ en dus niet als ‘Marsje’) is een van de twintig regio’s waarin Italië is opgedeeld. Het is een heuvel- en bergachtige streek, qua oppervlakte ongeveer de provincies Utrecht, Noord-Brabant en Zeeland bij elkaar, ingeklemd tussen de regio’s Emilia-Romagna, Toscane, Umbrië, Lazio en Abruzzo en de Adriatische Zee. Het gebied heeft net als de rest van het Apennijns Schiereiland een lange en bewogen geschiedenis achter de rug die teruggaat tot de tijd voor de Romeinen. De naam Le Marche, die rond het jaar 1000 in zwang raakte, is afgeleid van het Germaanse woord Mark, dat ‘grensgewest’ betekent. De meervoudsvorm Le Marche (letterlijk De Marken) wijst op het bestaan in die tijd van meerdere marken of markgraafschappen op het grondgebied van de huidige regio, die eeuwenlang was opgedeeld in talloze kleine vorstendommetjes, totdat het gebied tussen het midden van de 16e en het begin van de 17e eeuw werd opgeslokt door de Kerkelijke Staat, waarvan het deel bleef uitmaken tot de Italiaanse eenwording in 1860.

Renaissanceparel Urbino

Urbino heeft nog niets van zijn Italiaanse heuvelstadjescharme verloren. En het Palazzo Ducale is echt een schitterend voorbeeld van renaissance-architectuur. Het van buiten nogal massief ogende gebouw toont zijn sierlijke uiterlijk pas op de binnenplaats, die wordt omgeven door bogengalerijen waaraan de toegang tot de binnenruimtes ligt. Hier bieden de vroegere woonvertrekken van de hertogen en hertoginnen nu onderdak aan de Galleria Nazionale delle Marche, met een buitengewoon rijke collectie renaissanceschilderkunst. Overigens straalt het hele ommuurde centro storico van het stadje, dat al sinds 1998 op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat, renaissancesfeer uit. Dat is bijvoorbeeld zichtbaar aan de kerk San Domenico en het Palazzo Albani, het geboortehuis van paus Clemens XI. Rafaëls geboortehuis, hier vlakbij, is daarentegen een toppunt van eenvoud, maar Urbino heeft wel een enorm standbeeld voor de grote schilder opgericht.

Sirolo, de parel van de Conero

De vlakke, zo’n 180 km lange kustlijn van Le Marche, waar de bagni (Italiaanse strandpaviljoens) met hun ligbedden en kleurige parasols zich aaneenrijgen, wordt op twee plaatsen onderbroken door in zee stekende uitlopers van de Apennijnen: de Monte San Bartolo bij Pesaro en – spectaculairder – de Monte Conero even ten zuiden van Ancona, waarvan de steile rotshellingen bijna doorlopen tot aan de zee, waar ze ruimte laten aan een reeks prachtige baaien. Deze Riviera del Conero is ronduit betoverend en Sirolo is gewoon een droom van een plaatsje dat als een balkon hoog boven de azuurblauwe Adriatische Zee ligt. We zijn er begin september en het is nog volop hoogseizoen met ’s avonds gezellige drukte op het centrale plein met zijn vele terrassen en langs de lange hoofdstraat met zijn vele winkels. Aan het eind van elke avond slenteren we door die straat naar de gelateria die het lekkerste ijs ter wereld verkoopt. Het is er zoals altijd druk en we sluiten aan in de rij voor een coppa met het romigste en fruitigste ijs dat we ooit proefden. Ja, Sirolo is zoals de Italianen zeggen una meraviglia, en de camping waar we verblijven (Internazionale) zou zonder meer een tip zijn, ware het niet dat de afdaling ernaartoe vanuit het dorp (en dus ook de klim terug ernaartoe) enorm steil is, met andere woorden voor camperbestuurders nogal een uitdaging. Voor wie het niet aandurft zijn er gelukkig alternatieven te vinden in het nabijgelegen Numana.

Een nationaal park, gevulde olijven en accordeons

In augustus en oktober 2016 werd Midden-Italië opgeschrikt door aardbevingen die veel slachtoffers eisten (driehonderd doden in en rond Amatrice) en die ook in Le Marche veel schade aanrichtten. De Apennijnen, die het westen van de regio in beslag nemen, liggen op een breuklijn in de aardkorst en zijn daardoor altijd al aardbevingsgevoelig geweest. De hoogste top in Le Marche is die van de Monte Vettore (2476 m). Deze berg maakt deel uit van het massief van de Monti Sibillini in het zuiden van de regio, die in 1993 tot nationaal park werden uitgeroepen. In dit Parco Nazionale dei Monti Sibillini komen tal van bijzondere dieren voor, zoals wolven, wilde katten en koningsarenden. Het is een prachtgebied om te voet of op de fiets te verkennen.

Le Marche

Marche is dus zoals je ziet een veelzijdige regio. En dan hebben we het nog niet eens gehad over andere bezienswaardige stadjes zoals Jesi met zijn middeleeuwse ommuring of Ascoli Piceno met zijn sfeervolle Piazza del Popolo. Of over de grotten van Frasassi met hun fascinerende druipsteenformaties, de wijnen uit de streek (waaronder de fameuze Verdicchio dei Castelli di Jesi), het eten (probeer absoluut een keer olive ascolane, gevulde en gefrituurde olijven uit Ascoli Piceno), de muziektraditie (de operacomponist Gioachino Rossini werd geboren in Pesaro en de accordeon is dan wel niet uitgevonden in Le Marche, maar heeft wel vanuit Castelfidardo de wereld veroverd) en last but not least het feit dat Le Marche in Italië beroemd is om zijn schoenfabrieken. Er valt dus heel wat te ontdekken in Le Marche, en dat kan natuurlijk prima met de camper.

Meer camperplekken in Le Marche

De afstand Utrecht-Ancona bedraagt via Duitsland en Zwitserland (snelste route) 1483 km. Hooggewaardeerd op www.campercontact.nl zijn naast Camping Sempreverde (www.campingsempreverde.nl) de agriturismo Pronto Campi (www.prontocampi.nl) bij Urbino en camping Casa Tartufo (www.casatartufo.nl) bij Sassoferrato, die beide net als Camping Sempreverde worden uitgebaat door naar Le Marche geëmigreerde Nederlanders.

‘Altijdgroen’ in Le Marche

Dat Le Marche een bijzondere aantrekkingskracht uitoefent op Nederlanders blijkt wel uit het relatief grote aantal landgenoten, vaak jonge gezinnen met kinderen, die er zich definitief hebben gevestigd. Het veelbekeken tv-programma Ik vertrek volgde in de loop van de jaren al diverse families die, na aankoop van een niet zelden vervallen boerenhuis met een stuk grond erbij, aan de slag gingen met de restauratie en het geheel verbouwden tot een florerende B&B, vaak in combinatie met een camping. Een voorbeeld hiervan is de familie Tammenga van Camping Sempreverde in San Lorenzo in Campo. Wim-Martijn en Elsemarijn Tammenga kwamen met hun drie zoontjes ruim drie jaar geleden min of meer ‘per toeval’ in Le Marche terecht op zoek naar een mooie, te koop staande camping of een perceel waar ze een camping konden beginnen. Op een stuk vlak grasland aan een beek hebben ze inmiddels hun camping gerealiseerd, met naast twaalf safaritenten zestien ruime kampeerplaatsen van 130 à 160 m². Ze hebben hier de afgelopen jaren het aantal Nederlandse camperaars zien toenemen, zowel in het voor- en na- als in het hoogseizoen.

Met name in het voor- en naseizoen weten vijftigplussers, die met de camper Le Marche aan het ontdekken zijn, Camping Sempreverde te vinden. Ze reizen doorgaans in wat kleinere campers waarmee ze ook overdag op pad gaan. En ze hebben niet zelden fietsen bij zich. Daarnaast ziet Elsemarijn Tammenga met name in het hoogseizoen steeds vaker gezinnen met (jonge) kinderen arriveren met de camper, die ze vaak hebben geleend van ouders of hebben gehuurd. Die gezinnen blijven vaak een wat langere periode (10 à 14 dagen), gaan overdag met de camper op stap maar blijven soms ook wel een dag op de camping om te relaxen, terwijl de kinderen zich vermaken in het zwembad of in de beek.

De toenemende populariteit van de camper is evident, en de familie Tammenga denkt er dan ook over om op termijn zelf enkele campers aan te schaffen om te verhuren aan mensen die met het vliegtuig naar Le Marche (internationale luchthaven bij Ancona) komen.

Onze man in Italië

Voor bijna elk nummer van TopCamper levert Geert van Leeuwen een bijdrage over Italië. Hij is historicus, verpandde zijn hart aan Italië en werkt al vele jaren aan de totstandkoming van boeken, vooral reisgidsen. Zelf schreef hij meer dan een handvol gidsen over Italiaanse streken. Behalve auteur is Geert ook vertaler en redacteur. In 2013 vestigde hij zich in een dorpje in Umbrië.

Tekst: Geert van Leeuwen

Foto’s: 123RF, Regione Marche, Camping Sempreverde